Πριν ακόμα από τις καταστροφικές για το Πειρατικό Κίνημα φετινές ευρωεκλογές διαβάζαμε στη Flaschenpost, την επίσημη ενημερωτική σελίδα του Κόμματος Πειρατών Γερμανίας (Piratenpartei Deutschland – PPDE), τις «αναλύσεις» του Politburo του κόμματος για διάφορα θέματα. Από τη γενοκτονία που διαπράττει το Ισραηλινό Απαρτχάιντ στη Γάζα (η οποία δεν υφίσταται για το PPDE, όπως δεν υφίστανται και οι διεθνείς οργανισμοί που την καταγγέλλουν, όταν δηλαδή τα στελέχη του δεν τους συκοφαντούν ως «ενεργούμενα της Χαμάς» και «φορείς υποστήριξης της τρομοκρατίας») μέχρι το «τις πταίει;» για τη συντριπτική αποτυχία τους, αλλά και του Ευρωπαϊκού Κόμματος Πειρατών (European Pirate Party – PPDE) στις Ευρωεκλογές. Κάθε άρθρο των στελεχών του PPDE διέλυε όλο και περισσότερο τις απορίες μας γι’ αυτή την συντριπτική κι ατιμωτική ήττα. Με τέτοιο στελεχιακό δυναμικό και με τέτοιες «φταίνε όλοι εκτός από μας» τοποθετήσεις, πάλι καλά να λένε που πήραν ακόμα κι αυτό το 0,50%.
Πέρασε τόσος καιρός από την καταβαράθρωση των Πειρατών στις Ευρωεκλογές και τα κομματικά στελέχη του PPDE ακόμα προσπαθούν να κάνουν «μασάζ» στο κοινό τους, αποδίδοντας την εξευτελιστική ήττα στους ανεπαρκείς οικονομικούς πόρους και στην ανεπαρκή αξιοποίησή τους. Το επίσημο αφήγημα είναι ότι δεν ήταν αρκετά ορατοί στο ίντερνετ και αλλού, στο ότι δεν είχαν καταφέρει να έχουν εκπροσώπους σε χώρους προσέλκυσης ψηφοφόρων και στο ότι «δεν είχαν χρόνο για ν’ ασχοληθούν με τα σόσιαλ»[1]. Τα διαβάσαμε κι απορήσαμε αν τα πιστεύουν οι ίδιοι που τα γράψανε, αν είναι εντελώς ανόητοι ή αν υποτιμούν τόσο πολύ τη νοημοσύνη των μελών και των ψηφοφόρων τους.
Αυτή η καταστροφή όμως φαινόταν από μακριά. Το καράβι πήγαινε πρόσω ολοταχώς κι όλο καμάρι για τα βράχια, που κανείς δεν τα’βλεπε κι ας ήταν εκεί, φωτισμένα από καθαρό, σκληρό, αλύπητο φως σαν του Αιγαίου, καταγεγραμμένα στο χάρτη κι επισημασμένα απ’το ραντάρ. Τέτοια ήταν η πίστη τους πως δεν είχαν κάνει τίποτα λάθος. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι κανένας από τους υπεύθυνους χάραξης της πολιτικής του PPDE δεν ένιωσε την ανάγκη να κάνει την παραμικρή αυτοκριτική για την αποτυχία του κόμματος και του PPEU, αλλά όλο το PPDE λέει ουσιαστικά πως «ήταν βαρύς ο στίβος», ενώ το βάρος της αποτυχίας πάντα μετατοπιζόταν στους υποψηφίους.
Η αλήθεια όμως είναι ότι το PPDE είναι χρεοκοπημένο ιδεολογικά και ηθικά εδώ και χρόνια, κάτι που κανείς απ’την κομματική του νομενκλατούρα δεν πρόκειται να παραδεχτεί, μάλλον γιατί θεωρούν πως έχουν το αλάθητο. Η εμμονή τους στο ανιστόρητο δόγμα της αποφυγής συγκεκριμένου πολιτικού προσανατολισμού επέτρεψε και διευκόλυνε την είσοδο ακόμη και ακροδεξιών κι αρνητών του Ολοκαυτώματος[2]. Το 2017, μια ακόμα χρονιά που το PPDE συνέχιζε την εκλογική του κατρακύλα, σημειώθηκε διαρροή ψήφων προς το νεοναζιστικό μόρφωμα AfD[3]. Κανείς όμως δε φαίνεται να διερωτήθηκε τι δουλειά είχαν άτομα τέτοιων πεποιθήσεων σ’ ένα κόμμα Πειρατών και, φυσικά, κανείς δεν τους έδειξε έγκαιρα την πόρτα της εξόδου, πριν η παρουσία τους εξωθήσει υγιή μέλη και στελέχη σε φυγή. Οι πιο καλοπροαίρετοι παρατηρητές θα υπέθεταν ότι οι υπεύθυνοι του κόμματος φοβήθηκαν πως, αν τους έλεγαν «ναζί εδώ δε χωράνε», θα… τοποθετούνταν πάνω στον «ξεπερασμένο» άξονα Αριστερά-Κέντρο-Δεξιά και μάλιστα προς τα αριστερά, κάτι που για το PPDE και, δυστυχώς, για πολλά άλλα ευρωπαϊκά πειρατικά κόμματα αποτελεί «ανάθεμα».
Αναφερθήκαμε προηγουμένως στην πίστη του κομματικού μηχανισμού του PPDE ότι έχει το αλάθητο. Από πού προκύπτει αυτό; Κατ’αρχάς, από το γεγονός ότι, παρά τις απανωτές εκλογικές αποτυχίες του PPDE, δεν έχει υπάρξει ως τώρα η παραμικρή διάθεση για αυτοκριτική κι αναστοχασμό της πολιτικής κατεύθυνσης του κόμματος. Ναι, έχουν γίνει ανασχηματισμοί στο Ομοσπονδιακό Εκτελεστικό Συμβούλιο (Bundesvorstand), που αντιστοιχεί στη δική μας Διοικούσα Επιτροπή. Άλλαξαν και πολιτικοί διευθυντές κι αναπληρωτές πολιτικοί διευθυντές. Αυτό που δεν άλλαξε όμως ήταν το δόγμα του κόμματος – κι αν άλλαξε, αν κρίνουμε από τα alt-right, anti-woke, ρατσιστικά παραληρήματα ατόμων όπως ο Μαξ Κεμ (Max Kehm) κι ο Γιάν Σίκαρς (Jan Sicars), η αλλαγή ήταν προς το πολύ χειρότερο.
Όταν ένα κόμμα που ισχυρίζεται πως υποστηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και πολεμά τη διαφθορά δέχεται να βγαίνουν στελέχη του και να υποστηρίζουν τη γενοκτονία των Παλαιστινίων από το διεφθαρμένο, νεοφασιστικό ισραηλινό απαρτχάιντ, αυτόματα εξάγεται το συμπέρασμα πως η υποτιθέμενη αντίθεσή του προς τη διαφθορά και τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι κίβδηλη: για το PPDE υπάρχουν κυβερνήσεις και κράτη που επιτρέπεται να τσαλαπατάνε το Διεθνές Δίκαιο, να σφάζουν και να βασανίζουν ανθρώπους, να κάνουν κουρελόχαρτο το κράτος δικαίου, να είναι διεφθαρμένα και να στηρίζουν τη διαφθορά και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλα κράτη (π.χ. με τις εξαγωγές κατασκοπευτικού-εκβιαστικού λογισμικού σαν το Predator). Για να μην πούμε τίποτα για την υποστήριξη στελεχών του προς την anti-woke, σεξιστική, ρατσιστική, φασιστική ρητορική και ατζέντα «προσωπικοτήτων» όπως ο Καναδός ιεροκήρυκας του σεξισμού και ξεπλένης της μισογυνικής τρομοκρατίας Τζόρνταν Πίτερσον (Jordan Peterson), ο νεοφασίστας Πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέ Μιλέι (Javier Milei) κ.α. Αν το PPDE όντως ήταν προοδευτικό κόμμα, τα στελέχη αυτά θα είχαν αποπεμφθεί αυτοστιγμεί. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε και δεν πρόκειται να γίνει.
Αλλά τι συζητάμε; Εδώ μιλάμε για ένα κόμμα που αποπειράθηκε να κουκουλώσει άγαρμπα και αποτυχημένα ένα τεράστιο σκάνδαλο σεξουαλικών παρενοχλήσεων με επίκεντρο και δράστη τον υποψήφιό του Ζιλ Μπορντελαί (Gilles Bordelais). Αυτή η άθλια υπόθεση εξώθησε σε παραίτηση τον Φέλιξ Ρέντα (Felix Reda)[4][5], το ικανότερο στέλεχος που πέρασε ποτέ από οποιοδήποτε κόμμα Πειρατών. Η προσπάθεια να υποβαθμιστεί το ζήτημα με το επιχείρημα «εντάξει, δεν έγινε και τίποτα που δεν κινηθήκαμε να τον βγάλουμε τον Μπορντελαί από το ψηφοδέλτιο, αφού τα δημοσκοπικά δεδομένα έδειχναν ότι έτσι κι αλλιώς δεν είχε πολλές πιθανότητες να εκλεγεί»[6] είναι επιεικώς γελοία και προσβλητικά για τη νοημοσύνη μας. Απορούμε δε με τον Πάτρικ Μπράιερ (Patrick Breyer), που, αναλαμβάνοντας να δημοσιεύσει με την υπογραφή του αυτή την ανακοίνωση για να προασπίσει την τρωθείσα τιμή του κόμματος, υποβίβασε εαυτόν σε «αυτοφωράκια» ενός φαύλου κομματικού μηχανισμού που έπρεπε να είχε ξηλωθεί σύσσωμος προ πολλού.
Όμως, το δυσώδες σκάνδαλο Μπορντελαί ήταν απλά η συνέχεια ενός άλλου σκανδάλου, ακόμα πιο φρικιαστικού. Το 2016, το PPDE συγκλονίστηκε από την υπόθεση του βουλευτή Γκέρβαλντ Κλάους-Μπρούνερ (Gerwald Claus-Brunner)[7]. Ο Κλάους-Μπρούνερ ήταν ένας εξαιρετικά τοξικός άνθρωπος, που συμπεριφερόταν βάναυσα και χυδαία ακόμα και μέσα στο κόμμα, ξέρναγε μισογυνισμό[8] και μάλιστα οι συνάδελφοί του στο PPDE είχαν φέρει πρόταση για την αποπομπή του. Αυτή η πρόταση τελικά καταψηφίστηκε, παρόλο που η χυδαία του συμπεριφορά θα έπρεπε να είχε οδηγήσει στην αποπομπή του με συνοπτικές διαδικασίες[9]. Τα πράγματα όμως έμελλε να πάρουν μια ακόμα πιο αποτρόπαιη τροπή: στις 19 Σεπτεμβρίου 2016, την επομένη των – καταστροφικών για το PPDE – εκλογών στο ομόσπονδο κρατίδιο του Βερολίνου, ο Κλάους-Μπρούνερ βρέθηκε νεκρός. Είχε αυτοκτονήσει, αφού όμως πρώτα είχε δολοφονήσει έναν 29χρονο άνδρα τον οποίο παρενοχλούσε για καιρό. Το θύμα του είχε καταγγείλει στις αρχές τη διαρκή παρενόχλησή του από τον Κλάους-Μπρούνερ, αλλά χωρίς αποτέλεσμα[10].
Είναι απορίας άξιο το πώς κατάφερε το PPDE να πετύχει αυτά τα σκάνδαλα να μην επηρεάσουν τη θέση του εντός της Διεθνούς των Πειρατικών Κομμάτων (Pirate Parties International – PPI) και να μην το εξαφανίσουν οριστικά. Δυσκολευόμαστε πολύ να φανταστούμε πώς ένας αξιοπρεπής άνθρωπος θα διάλεγε, μετά απ’ αυτές τις δυο βρωμερές υποθέσεις, να παραμείνει σ’ ένα κόμμα που δεν έκανε τίποτα για ν’ αποτρέψει τα χειρότερα, αλλά απλά προσπάθησε να τα «κουκουλώσει». Ακόμα περισσότερο όμως μας κάνει εντύπωση το πώς συνεχίστηκε η επιτυχία της πολυετούς του εκστρατείας για να κυριαρχήσει στο PPI και να επιβάλει τη δική του ατζέντα στο Κίνημα[11]. Όπως περιγράφει ο εκ των συνιδρυτών του Κόμματος Πειρατών ΗΠΑ Άντριου Νόρτον (Andrew Norton)[13], αυτή η εκστρατεία είχε ξεκινήσει ήδη από το 2010 και ήδη από τότε είχαν φανεί πολλά κακώς κείμενα.
Αυτά κλιμακώθηκαν και κορυφώθηκαν με τα έκτροπα της 24/5/2023, που προκάλεσαν δυο εκ των εκπροσώπων του PPDE σε συνέλευση του ΔΣ του PPI, στα πλαίσια του «ιερού πολέμου» που διεξαγόταν από αυτό κατά της τότε Προέδρου του PPI, κας. Φλορί Μαρί (Florie Marie)[12]. Όπως ήδη αναφέραμε, η επιβράβευση των κ.κ. Κρόνε (Sebastian Krone) και Ουτς (Mia Utz) για τη σκαιότατη κι αντικαταστατική συμπεριφορά τους, σε συνδυασμό με τα προηγούμενα σκάνδαλα, δημιουργεί πολλές υποψίες για την ηθική υπόσταση ολόκληρου του κομματικού μηχανισμού του PPDE. Αυτές οι υποψίες γίνονται ακόμα πιο έντονες και βάσιμες αν αναλογιστούμε την alt-right στροφή του κόμματος, τη φανερά ρατσιστική στάση του απέναντι στο λαό της παρανόμως κατεχόμενης Παλαιστίνης και την απόλυτα συνδεόμενη με τη γενοκτονία στη Γάζα περιφρόνησή του προς τα Ηνωμένα Έθνη, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Κι όμως, επί τουλάχιστον δεκατέσσερα έτη ο μηχανισμός του PPDE είχε αφεθεί να «λύνει και να δένει» εντός του PPI και του PPEU, χωρίς – κατά τα φαινόμενα – κανείς να θορυβείται. Γιατί όμως;
Η αλήθεια είναι ότι ορισμένες επιτυχίες του PPDE το βοήθησαν να αναδειχτεί σε ηγετική δύναμη στο χώρο. Το βοήθησαν πολύ η στενή συνεργασία με το EDRi (European Digital Rights) και το Netzpolitik, η συμβολή του στην ανάδειξη της υπόθεσης Schrems II κι ο προδομένος αγώνας κατά των άρθρων 15 (πρώην 11) και 17 (πρώην 13) της ενωσιακής Οδηγίας 2019/790 για τα πνευματικά δικαιώματα. Στο μεταξύ, και μέχρι το κρίσιμο χρονικό διάστημα (τελευταίο τρίμηνο του 2018 και πρώτο τρίμηνο του 2019), λίγα εθνικά πειρατικά κόμματα είχαν απομείνει ενεργά για να συμβάλουν στο έργο του Πειρατικού Κινήματος. Δεν είναι της παρούσης να εξετάσουμε για ποιους λόγους αρκετά εθνικά πειρατικά κόμματα παρήκμασαν, αποστελεχώθηκαν κι αδράνησαν. Γεγονός είναι ότι το PPDE, υποβοηθούμενο κι από τη σχετικά γενναιόδωρη νομοθεσία της Γερμανίας ως προς την κρατική χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, διατηρούσε ένα ισχυρό momentum κι ένα εκτενές δίκτυο γραφείων, ιστοσελίδων και υποδομών που του επιτρέπουν να οργανώνει δράσεις, να στρατολογεί στελέχη κι έτσι να αποφεύγει – ή να καθυστερεί – την τελειωτική κατάρρευση. Αυτό, παρά το γεγονός ότι ήδη από το 2015 βρισκόταν σε αποδρομή, με το 2017 να σηματοδοτεί την – οριστική, όπως όλα δείχνουν – έξοδό του από κάθε κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στη Γερμανία.
Πιθανώς πολλοί Πειρατές εκτός Γερμανίας, βλέποντας τα εθνικά τους κόμματα να παρακμάζουν και να καταρρέουν, εναπόθεσαν τις ελπίδες τους στους Γερμανούς ομολόγους τους. Αν γίνουμε λίγο πιο αυστηροί, εδώ μπορούμε να διακρίνουμε μια στάση παραίτησης και ανάθεσης: αντί να αναλάβουν οι ίδιοι να ξαναστήσουν τα κόμματά τους, περίμεναν από τους Γερμανούς να τους εκπροσωπήσουν. Αυτό είναι κατανοητό από ορισμένες απόψεις: από όλα τα εθνικά κόμματα Πειρατών, μονάχα αυτά της Γερμανίας και της Τσεχίας είχαν συνεπείς, σταθερές εκστρατείες για το Ευρωκοινοβούλιο, από το οποίο τελικά, στο τελικό στάδιο της Συνήθους Νομοθετικής Διαδικασίας της Ε.Ε., εκπορεύονται όλοι οι ενωσιακοί νόμοι που ορίζουν τις ζωές μας. Είναι πιθανό πως σκέφτηκαν έτσι και γι’ αυτό προτίμησαν να στηρίξουν αυτά τα δυο κόμματα, αντί να εμπλακούν σε διαδικασίες αναδιοργάνωσης κι αναδιάρθρωσης των εθνικών τους κομμάτων. Γιατί όμως δεν ασχολήθηκαν με τα δικά τους εθνικά κόμματα; Μπορούμε να κάνουμε με σχετική ασφάλεια ορισμένες υποθέσεις. Ενδεχομένως κάποια κόμματα να «νόθευσαν» το ιδεολογικό και πολιτικό τους προφίλ μέσω συνεργασιών με αταίριαστους πολιτικούς σχηματισμούς ή μέσω ανάδειξης ανάξιων στελεχών κι έτσι να απογοήτευσαν τη βάση τους. Κάποια άλλα κόμματα μπορεί να βρέθηκαν στα χέρια ηγεμονικών ομάδων που τα εκμεταλλεύτηκαν για τις προσωπικές τους επιδιώξεις, χωρίς να λογαριάζουν το ίδιο το κόμμα. Και ούτω καθεξής.
Έτσι, πολλά εθνικά πειρατικά κόμματα απαξιώθηκαν κι αδράνησαν και το PPDE μπροστά τους έμοιαζε με φάρο μέσα στη θύελλα. Όμως, δε μπορεί κανείς να βασίζεται σε παλιές «δόξες» για πάντα. Ούτε μπορεί να βρίσκει για πάντα συγχωροχάρτι για τα πάντα σ’ αυτές. Γεγονός είναι ότι τα προαναφερθέντα σκάνδαλα, ο εναγκαλισμός του με την alt-right και την «anti-woke» σηπτική δεξαμενή, καθώς και η ύποπτα άκριτη υποστήριξή του προς το εγκληματικό καθεστώς απαρτχάιντ του Ισραήλ, που δημιουργούν για το PPDE μια εξαιρετικά άσχημη εικόνα που δεν εξωραΐζεται πλέον με τίποτα. Εν ολίγοις, οποιοσδήποτε άνθρωπος με στοιχειώδεις αρχές ανθρωπιάς, δημοκρατικότητας κι αξιοπρέπειας θα έλεγε πως το PPDE στερείται πλέον ηθικής νομιμοποίησης όχι απλά για να ηγηθεί του Πειρατικού Κινήματος, αλλά ακόμα και για να κουνάει το δάχτυλο για το ποιο κόμμα δικαιούται να λέει ότι είναι Πειρατικό και ποιο όχι. Κι όμως, όπως είδαμε στο ΔΣ του PPI, επιδεικνύοντας απόλυτο αμοραλισμό, πλήρη έλλειψη σεβασμού προς θεσμούς, όργανα και διαδικασίες και πλήρη έλλειψη αυτογνωσίας κι αυτεπίγνωσης, απαιτεί να κηδεμονεύει τον ιδεολογικό μας χώρο με κάθε μέσο – θεσμικό ή μη, θεμιτό ή αθέμιτο.
Είναι όμως άδικη η επαναφορά στην κοινή μνήμη των σκανδάλων Κλάους-Μπρούνερ και Μπορντελαί μετά από τόσον καιρό; Όχι. Δυστυχώς, η στάση του PPDE απέναντι στα μέλη και τα στελέχη του που διαμαρτυρήθηκαν για τη συμπεριφορά και το μισογυνισμό του Κλάους-Μπρούνερ δείχνει συστημικό μισογυνισμό, δείχνει ότι το κόμμα δεν επιθυμούσε να ελέγξει το βουλευτή του όχι μόνο γιατί ήταν το «πρόσωπό» του προς τα έξω, αλλά κυρίως γιατί τα παράπονα προέρχονταν από γυναίκες. Ξέρουμε πάρα πολύ καλά κι από πρώτο χέρι πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στο χώρο της Πληροφορικής. Στα ίδια ακριβώς συμπεράσματα μας οδηγεί και η εργώδης προσπάθεια του κομματικού μηχανισμού του PPDE για να καθυστερήσει και να σαμποτάρει κάθε ενέργεια για την απομάκρυνση του Μπορντελαί. Η σκαιότατη και σεξιστική συμπεριφορά των αντιπροσώπων του PPDE απέναντι στην κα Μαρί εντός του PPI μας κάνει να πιστεύουμε ότι τίποτα δεν άλλαξε από τότε. Αντίθετα, είδαμε στελέχη του PPDE, με αφορμή – ή ευκαιρία – την άνευ όρων και άκριτη στήριξη του κομματικού μηχανισμού στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττει το ισραηλινό καθεστώς απαρτχάιντ κατά των Παλαιστινίων, να συμπληρώνουν τα ρατσιστικά τους παραληρήματα με ύβρεις για το φεμινιστικό και το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα και μάλιστα, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, με συνθηματολογία και λεξιλόγιο βγαλμένο κατευθείαν απ’ τη σηπτική δεξαμενή της alt-right.
Ως Κόμμα Πειρατών Ελλάδας, σ’ αυτα τα φαινόμενα που καταγράψαμε βλέπουμε όλα τα συμπτώματα μιας γάγγραινας μέσα στο PPDE. Ως τώρα, δεν έχουμε ενδείξεις ότι υπάρχει βούληση εκ μέρους της ηγεσίας του, σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, για την αναγνώριση κι αντιμετώπισή της. Αντίθετα, βλέπουμε στελέχη του να προσβάλλουν τη νοημοσύνη μας για να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, να συμπεριφέρονται με απίστευτη αλαζονεία και να φτάνουν ακόμα και στο σημείο να συκοφαντούν λαούς ολόκληρους. Βλέπουμε την – όποια – παλιά «δόξα» του PPDE να εργαλειοποιείται για να του δοθεί συγχωροχάρτι και για να νομιμοποιηθεί η παράταση της ηγεμονίας του στο Πειρατικό Κίνημα. Όμως, το PPDE, με αποκλειστική ευθύνη του κομματικού του μηχανισμού, έχει πλέον απολέσει κάθε ηθική ή πολιτική νομιμοποίηση να ομιλεί εξ ονόματός μας, να ερμηνεύει την Πειρατική Ιδεολογία ή να νουθετεί άλλα πειρατικά κόμματα αναφορικά με το ποιο κόμμα δικαιούται να λέγεται «πειρατικό» και ποιο όχι. Τουναντίον, έχει καταστεί βαρίδι για όλο το Πειρατικό Κίνημα. Η παρατεινόμενη, δε, ποδηγέτηση του Πειρατικού Κινήματος από αυτό οδηγεί το ίδιο το κίνημα σε ιδεολογικό και ηθικό εκτροχιασμό, σε δημοσκοπικό αφανισμό και το θέτει σε πολύ σοβαρό υπαρξιακό κίνδυνο.
Πηγές:
[1] Spengler, A. (2024). Interview mit Piratenpartei-Chefin: Die Spitzenkandidatin im Gespräch. [online] www.schwaebische.de. Available at: https://www.schwaebische.de/regional/ulm-alb-donau/ulm/die-rechten-haben-die-aengste-der-menschen-geschuert-2612613.
[2] Huetlin, J. (2016). The Rise and Fall of the Pirate Party. [online] The New Republic. Available at: https://newrepublic.com/article/137305/rise-fall-pirate-party.
[3] Backes, L. (2017). Alle Versenkt. Der Spiegel. [online] 24 Mar. Available at: https://www.spiegel.de/spiegel/piratenpartei-selten-hat-sich-eine-partei-so-schnell-ueberfluessig-gemacht-a-1140369.html.
[4] Prager, A. (2019). EU Parliament failed to address sexual harassment, says outgoing Pirate Party star. [online] www.euractiv.com. Available at: https://www.euractiv.com/section/digital/news/german-parliament-administration-failed-to-address-sexual-harrassment-says-julia-reda-former-rising-star-of-germany-pirate-party/.
[5] Reda, F. (2019). Warum die Piraten zur Europawahl unwählbar sind: Kandidat Gilles Bordelais. [online] YouTube. Available at: https://www.youtube.com/watch?v=q2qS56P-7kA.
Spengler, A. (2024). Interview mit Piratenpartei-Chefin: Die Spitzenkandidatin im Gespräch. [online] www.schwaebische.de. Available at: https://www.schwaebische.de/regional/ulm-alb-donau/ulm/die-rechten-haben-die-aengste-der-menschen-geschuert-2612613.
[6] Breyer, P. (2019). Erklärung betreffend die Liste der Piratenpartei zur Europawahl 2019 [ergänzt am 24.03.2021]. [online] Available at: https://www.patrick-breyer.de/erklaerung-betreffend-die-liste-der-piratenpartei-zur-europawahl-2019/.
[7] BBC News. (2016). Berlin Pirate politician Claus-Brunner in ‘murder-suicide’. [online] BBC News. Available at: https://www.bbc.com/news/world-europe-37428122 [Accessed 24 Aug. 2024].
[8] Beikler, S. (2016). Zoff in Piratenfraktion in Berlin: Antrag auf Ausschluss von Claus-Brunner scheitert. [online] Tagesspiegel.de. Available at: https://www.tagesspiegel.de/berlin/antrag-auf-ausschluss-von-claus-brunner-scheitert-5204989.html [Accessed 27 Aug. 2024].
[9] Meiritz, A. (2016). Gerwald Claus-Brunner: Pirat deutete Todesgedanken in Parlamentsrede an. [online] Spiegel.de. Available at: https://www.spiegel.de/politik/deutschland/pirat-gerwald-claus-brunner-parlament-war-schon-laenger-alarmiert-a-1112987.html [Accessed 27 Aug. 2024].
[10] Meiritz, A. (2016). Toter Piraten-Politiker Gerwald Claus-Brunner: Fall gelöst, Fragen offen. [online] Spiegel.de. Available at: https://www.spiegel.de/politik/deutschland/gerwald-claus-brunner-ermittlungen-werden-eingestellt-a-1113493.html [Accessed 27 Aug. 2024].
[11] Κόμμα Πειρατών Ελλάδας (ΠΕΙΡ) (2024). Quo Vaditis, Piratae? – Μέρος 2o – Κόμμα Πειρατών Ελλάδας – Pirate party of Greece. [online] Available at: https://www.pirateparty.gr/2024/07/quo-vaditis-piratae-meros-2o/ [Accessed 25 Aug. 2024].
[12] Κόμμα Πειρατών Ελλάδας (ΠΕΙΡ) (2024). Quo Vaditis, Piratae? – Μέρος 1ο. Κόμμα Πειρατών Ελλάδας – Pirate party of Greece. [online] Available at: https://www.pirateparty.gr/2024/07/quo-vaditis-piratae-meros-1o/ [Accessed 8 Jul. 2024].
[13] Norton, A. (2015). Andrew Norton: PPI Became a Pirate Chimera [Pirate Visions] | PirateTimes. [online] Archived at: https://web.archive.org/web/20150315164041/http://piratetimes.net/andrew-norton-ppi-became-a-pirate-chimera-pirate-visions/ [Accessed 30 Jun. 2024].
